2019 Is weer zo’n typisch verkiezingsjaar. Binnen tien weken mogen we twee keer naar de stembus voor drie verkiezingen. Waar het in maart draaide om het waterschap en de Provinciale Staten – en volgens sommige partijen ook de Eerste -en Tweede Kamer – is het in mei Europa.
‘Brussel’ heeft veel invloed, er is nauwelijks een onderwerp te bedenken waar de Europese Commissie niet iets van vindt. Het verbod op te rechte bananen of te kromme komkommers? Europa bepaalt. Welke ingrediënten er in ons voedsel zitten, of hoeveel geld de industrie moet betalen voor CO2-uitstoot? Europa bepaalt. Wat er gebeurt als Europese wetten niet meer gelden, zullen de Britten laten zien met de Brexit.
Bij de komende Europese verkiezingen staat Tineke Strik voor GroenLinks op de tweede plaats, direct achter Bas Eickhout. ‘Europa staat op een kruispunt’, stelt ze. Als het aan haar ligt, voert Europa de komende jaren een solidair beleid, met meer aandacht voor het klimaat en de rechtsstaat. Dat is een ander Europa dan nu. Voor maatregelen is in Brussel draagvlak over de hele linie nodig, fractiegrenzen doen er uiteindelijk niet meer toe: in verscheidenheid verenigd, net zoals het Europese motto luidt.
Europa zorgt voor verbondenheid; of we nou willen of niet. Brussel verbindt ons ook met landen in Oost-Europa. Daar profiteren we ook van, door arbeidskrachten te werven en goederen en diensten te leveren. Europa heeft veel invloed en verenigt door wetten en regels; niet zozeer op gevoel, ik ken weinig mensen die zich als Europeaan identificeren.
Maar op sommige terreinen, houdt Europa zich opvallend afzijdig. Een voorbeeld daarvan is het conflict in Kameroen, waar in 2016 demonstraties tegen de overheersing van het Frans als voertaal, werden neergeslagen. Sindsdien vallen er dagelijks doden. De Europese belangen om in te grijpen zijn, volgens ontwikkelingswerker Marianne Lindhout simpelweg te klein.
Terug naar Nederland, waar ook niet altijd verbondenheid is. Ons slavernijverleden, bijvoorbeeld, wordt nog niet door iedereen erkend. Bianca Gallant strijdt sinds een paar jaar voor de erkenning van het verleden. In die erkenning blijkt dat Nederland nog lang niet tot nieuwe inzichten is gekomen. ‘Onwil en onbegrip overheerst’, zegt Gallant.
Op die onwil en dat onbegrip lijkt het rechts-populisme goed te varen; Thierry Baudet speelde in zijn campagnes vooral in op angst en onvrede, ook voor en over Europa. Zijn partij vaart er voorlopig wel bij. Maar zonder samenwerking en verbondenheid, ook in Europees verband, komen we niet ver. Maar dan moet de Europese Unie wel meer willen zijn dan alleen een vrije markt en een economische samenwerkingsregio. Europa kan veel sterker inzetten op zaken als klimaatbeleid, duurzaamheid, gelijke kansen en mensenrechten. Er valt dus zeker weer wat te kiezen op 23 mei.
Bas Joosse, eindredacteur