‘We gaan Nederland veranderen’; Jesse Klaver zei het heel bewust toen hij fractievoorzitter werd in 2015. Het waren grote woorden die op scepsis stuitten. Klaver was ervoor gewaarschuwd. Maar hij had een ideaal voor ogen: een beter Nederland. Nu zit GroenLinks aan de formatietafel. Met VVD, D66 en CDA; daar vorm je niet zo 1-2-3 een kabinet mee.
Wel of niet meeregeren lijkt nu één van de meest gestelde vragen. VVD en GroenLinks liggen op sommige punten mijlenver uiteen. Denk hierbij aan klimaat – wat in het VVD programma niet eens genoemd werd. Moet GroenLinks concessies doen aan het eigen programma voor het pluche of vasthouden aan de eigen principes? Wat het wordt, durf ik niet te voorspellen. Dat er onvrede en discussie zal zijn, is wel zeker. Cartoonist Maarten Wolterink illustreert die tweespalt op treffende wijze in dit blad.
Er is ook discussie over ‘voltooid leven’. Het ideaal is dat mensen zelf moeten kunnen besluiten wanneer hun leven voltooid is. Op zo’n moment zou stervenshulp beschikbaar moeten zijn. Maar wat is voltooid leven eigenlijk en moet de overheid daar wel een rol in spelen? Tijdens een expertmeeting van De Linker Wang bleek dat er op die vragen zelden een eensluidend antwoord is. Over het onderwerp blijft veel scepsis; met elkaar in gesprek blijven, is verstandig.
Een ideaal dat op dit moment heel ver weg lijkt, is ‘eeuwige vrede’. Filosoof Immanuel Kant stelde zes voorwaarden waaraan voldaan moet worden om dit te bereiken. Redacteur Brandon Pakker zet de zes eisen af tegen gebeurtenissen in de moderne geschiedenis. Waar eeuwige vrede nog een ideaal zal blijven, heeft een geloofsgemeenschap in India zijn eigen ideaal gecreëerd. De aanhangers van het Radhasoami-geloof werken hard en stellen zichzelf in dienst van een goeroe; de santsatguru. Uiteindelijk zal hij hen richting geven en verlossen. Van scepsis is bij hen geen sprake; ze zijn tot in het diepste van hun ziel gemotiveerd.
Als de scepsis leidt tot positieve motivatie, gebeuren mooie dingen; dan ontstaan idealen. Tweede Kamerlid Lisa Westerveld zet zich de komende jaren in voor beter onderwijs. Ze protesteerde jaren geleden op het Binnenhof tegen grootscheepse onderwijsbezuinigingen en was eerder voorzitter van de landelijke studentenvakbond LSVb. Waar je opgroeit, moet niet uitmaken stelt ze: de Achterhoek of ’t Gooi, goed onderwijs en een eerlijke kans op de arbeidsmarkt is voor iedereen.
Westervelds ideaal is breder te trekken. En in Nederland mag best ruimte zijn voor scepsis. Als dat maar niet ten koste gaat van de positieve motivatie om de wereld mooier en beter te maken.